Portretrecht: wanneer heb je toestemming nodig om beelden met personen te publiceren?

Portretrecht, dat het gebruik van iemands beeltenis beschermt, is van cruciaal belang voor fotografen, videografen en iedereen die betrokken is bij het vastleggen of delen van beelden van mensen. De basisregel van het portretrecht is eenvoudig: fotografen moeten toestemming krijgen van de persoon die ze willen fotograferen of filmen. Deze toestemming kan mondeling of schriftelijk zijn, maar om toekomstige geschillen te voorkomen, wordt schriftelijke toestemming sterk aanbevolen.

Toestemming: verplicht of niet?

Hoewel toestemming meestal vereist is, zijn er opmerkelijke uitzonderingen op deze regel:

• Openbare plaatsen: Als je je op een openbare plaats bevindt, wordt over het algemeen aangenomen dat je stilzwijgend toestemming geeft om gefotografeerd of gefilmd te worden. Er moet echter onderscheid worden gemaakt:
  • Hoofdonderwerp: Als jij het hoofdonderwerp bent van de foto of video, is expliciete toestemming nog steeds nodig. Als iemand bijvoorbeeld prominent aanwezig is in een beeld op een festival, heb je toestemming nodig van deze persoon om die foto te publiceren.
  • Incidentele aanwezigheid: Als je niet het hoofdonderwerp bent en alleen deel uitmaakt van een algemeen sfeerbeeld, zoals een sfeeropname van een park of een menigte, is toestemming niet vereist.
• Menigten: Als het beeld een grote groep mensen vastlegt, zoals een concert- of festivalpubliek, is individuele toestemming niet nodig.
• Publiek of legitiem belang: In situaties waarin het vastleggen van een beeld een publiek of legitiem belang dient, is toestemming niet vereist. Voorbeelden hiervan zijn het documenteren van een strafbaar feit of het gebruik van beelden voor informatieve of reclamedoeleinden. Hier moeten de belangen van de organisatie of fotograaf worden afgewogen tegen de privacyrechten van de afgebeelde personen.

Toestemming voor gebruik én publicatie

Er is een belangrijk onderscheid tussen toestemming om gefotografeerd te worden en toestemming voor publicatie van die foto. Toestemming voor beide handelingen moet afzonderlijk en expliciet worden verkregen. Zelfs als iemand ermee instemt om gefotografeerd te worden, heeft hij het recht om geen toestemming te geven voor publicatie van de foto. Bovendien hebben personen te allen tijde het recht om hun toestemming voor toekomstig gebruik van hun foto in te trekken.

Herkenbaarheid en toestemming

Een essentiële factor bij het bepalen of toestemming nodig is, is de herkenbaarheid van de persoon op de foto. Herkenbaarheid wordt beoordeeld aan de hand van de vraag of de persoon zelf of anderen hem of haar kunnen identificeren, zelfs als het gezicht niet volledig zichtbaar is. Onderscheidende kenmerken zoals lichaamshouding of haarstijl kunnen bijdragen aan herkenbaarheid.

Schending van portretrecht

Het portretrecht van een persoon wordt geschonden als:

• Een foto of video wordt gemaakt zonder hun toestemming.
• Het beeld wordt gebruikt voor ongeoorloofde doeleinden.

Als je denkt dat je portretrecht is geschonden, kun je de fotograaf of distributeur vragen het beeld te verwijderen. Als de afbeelding online staat, bijvoorbeeld op sociale mediaplatforms, kun je dit melden bij de beheerder van het platform.

Jezelf beschermen als professioneel fotograaf, videograaf of bedrijf 

Gezien de complexiteit van portretrecht is het verstandig om verzekeringsopties te overwegen die je beschermen tegen mogelijke juridische problemen. Een BA beroepsaansprakelijkheidsverzekering en een verzekering rechtsbijstandsdekking kunnen dekking bieden voor juridische kosten en mogelijke schikkingen die voortvloeien uit geschillen over ongeoorloofd gebruik van beelden. Deze verzekeringen kunnen voordelig zijn voor fotografen, bedrijven en particulieren die zich regelmatig in situaties bevinden waarin portretrechtkwesties kunnen ontstaan.

Voor meer informatie over hoe je je rechten en bezittingen kunt beschermen, kun je contact met ons opnemen zodat we de juiste verzekeringsopties kunnen bespreken die zijn uitgerust om portretrechten en aanverwante juridische kwesties aan te pakken.

Het begrijpen en respecteren van portretrecht is essentieel voor het in evenwicht brengen van de belangen van fotografen en de privacyrechten van individuen. Door deze richtlijnen te volgen en de juiste verzekeringsdekking te overwegen, kunnen fotografen ervoor zorgen dat ze binnen de wettelijke grenzen opereren en de nodige ethische normen in hun werk handhaven.