Erfrecht bij feitelijk en wettelijk samenwonenden: hoe bescherm je elkaar?

In België zijn er drie samenlevingsvormen: feitelijk samenwonen, wettelijk samenwonen en het huwelijk. Hoewel de samenlevingsvormen op veel manieren vergelijkbaar zijn, bestaan er belangrijke verschillen op het vlak van erfrecht en de bescherming van de partner bij overlijden. Een huwelijk biedt de beste bescherming, maar wat als je niet wil trouwen? Voor feitelijk en wettelijk samenwonenden is het extra cruciaal om stil te staan bij wat er gebeurt wanneer één van de partners komt te overlijden. Welke maatregelen kunnen genomen worden om de overblijvende partner financieel te beschermen? Wij werpen graag wat licht op de zaak!

Wettelijk vs. feitelijk samenwonen: het erfrecht

Wettelijk samenwonen biedt enige bescherming op het vlak van erfrecht. De langstlevende partner erft hier automatisch het vruchtgebruik op de gezinswoning en de inboedel. Dat betekent dat de overblijvende partner het recht heeft om in de gezinswoning te blijven wonen, maar geen eigendom krijgt over de woning of andere bezittingen van de overleden partner, tenzij dit in een testament is vastgelegd. 
 

Feitelijk samenwonen daarentegen biedt geen enkele wettelijke bescherming bij overlijden. Feitelijk samenwonenden erven niets van elkaar zonder testament. Dit kan tot moeilijke situaties leiden, waarbij de familie van de overledene de wettelijke erfgenaam is, in plaats van de partner waarmee hij of zij al jaren samenwoont.

Zelf bescherming inbouwen: testament en schenking

Samenwonenden kunnen bepaalde juridische stappen ondernemen om elkaar beter te beschermen bij overlijden.

Testament

Een van de eenvoudigste en meest directe manieren om je partner te beschermen, is door een testament op te maken. In een testament kan je expliciet vastleggen dat je feitelijke partner (of een wettelijk samenwonende partner) bepaalde goederen erft, zoals de gezinswoning of een deel van je vermogen. Voor feitelijk samenwonenden is dit essentieel, omdat zij zonder testament wettelijk niets van elkaar erven.

Het is belangrijk om te weten dat zelfs met een testament wettelijk samenwonenden beperkt worden door de reserve die toekomt aan de kinderen (indien die er zijn). Dit betekent dat je als ouder niet vrij bent om je volledige nalatenschap aan je partner te schenken als je kinderen hebt.

Schenking

Een andere optie is om tijdens je leven al bepaalde goederen over te dragen aan je partner via een schenking. Dit kan gaan om geld, vastgoed of andere waardevolle goederen. Schenkingen zijn onderworpen aan schenkbelasting, afhankelijk van de waarde van de schenking en de familieband tussen de partijen. Schenken kan een goede manier zijn om ervoor te zorgen dat je partner na jouw overlijden over voldoende middelen beschikt.

Je partner extra beschermen via een overlijdensverzekering of schuldsaldoverzekering

Naast het opmaken van een testament of het doen van schenkingen, kan het afsluiten van een overlijdensverzekering of schuldsaldoverzekering een extra financiële buffer bieden en de financiële onzekerheid bij overlijden verder verkleinen.

Overlijdensverzekering

Een overlijdensverzekering is een uitstekende manier om je partner en eventuele erfgenamen te beschermen tegen de financiële gevolgen van je overlijden. Het principe is eenvoudig: bij overlijden ontvangt de door jou aangeduide begunstigde een vooraf bepaald kapitaal. Dit bedrag kan worden gebruikt om kosten te dekken zoals de aflossing van een hypotheek, dagelijkse uitgaven, of erfbelasting.

Hoe werkt het? Je kiest zelf het verzekerde bedrag en wie de begunstigde is. Dit betekent dat je ook als feitelijk samenwonende je partner kunt aanwijzen als begunstigde, iets wat via het erfrecht niet automatisch mogelijk is. De premie die je betaalt, is afhankelijk van je leeftijd, gezondheid en het verzekerde bedrag. Het voordeel is dat je de verzekering volledig op maat kunt laten afstemmen op je specifieke situatie. 
 

Voordelen van een overlijdensverzekering:

• Bescherming van je partner en gezin tegen financiële onzekerheid.
• Flexibiliteit: je bepaalt zelf wie de begunstigde is en welk kapitaal wordt uitgekeerd.
• Gemoedsrust: je weet dat je nabestaanden financieel beschermd zijn, ook als het onverwachte gebeurt.

Schuldsaldoverzekering

Een schuldsaldoverzekering is een specifieke verzekering die vooral van toepassing is wanneer je samen een lening aangaat, bijvoorbeeld voor een woning. Deze verzekering zorgt ervoor dat de openstaande schuld (meestal een hypotheek) geheel of gedeeltelijk wordt afgelost bij overlijden van één van de kredietnemers. 
 

Hoe werkt het? Bij het afsluiten van een hypothecaire lening kun je een schuldsaldoverzekering aangaan. Deze verzekering kan de volledige schuld dekken of een deel ervan, afhankelijk van de gekozen dekking. Als één van de partners overlijdt, neemt de verzekering de afbetaling over, zodat de overblijvende partner niet met de volledige schuld wordt achtergelaten. Dit is vooral belangrijk voor feitelijke samenwonenden, aangezien zij zonder schuldsaldoverzekering mogelijk niet beschermd zijn tegen het verlies van het inkomen van hun partner.

Voordelen van een schuldsaldoverzekering:

• De zekerheid dat de lening (gedeeltelijk) wordt afgelost bij overlijden.
• Vermijdt dat de langstlevende partner plots met zware financiële lasten wordt geconfronteerd.
• Bij wettelijk samenwonenden kan het vruchtgebruik op de woning worden beschermd, terwijl bij feitelijk samenwonenden de verzekering kan voorkomen dat de woning verkocht moet worden om de schuld af te lossen.

Conclusie: extra financiële bescherming is geen overbodige luxe

Of je nu feitelijk of wettelijk samenwoont, het is belangrijk om na te denken over de financiële bescherming van je partner bij overlijden. Naast het opmaken van een testament of het overwegen van schenkingen, kunnen een overlijdensverzekering of schuldsaldoverzekering cruciale bescherming bieden. Deze juridische stappen en verzekeringen zorgen ervoor dat je partner niet voor onverwachte financiële uitdagingen komt te staan en bieden gemoedsrust in moeilijke tijden.

Bij S.W.I.S. Insurance staan we klaar om je te adviseren en te helpen bij het vinden van de verzekering die het beste past bij jouw situatie. Neem gerust contact met ons op voor meer informatie of een vrijblijvend gesprek.